Cập nhật thông tin chi tiết về Mâm Ngũ Quả Ngày Tết Cho 3 Miền mới nhất trên website Iseeacademy.com. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất.
Vào dịp Tết, hầu như gia đình nào cũng có mâm ngũ quả để chưng trên bàn thờ, bên cạnh bánh chưng xanh, lọ hoa, nến. Năm loại quả, mỗi quả một dáng vẻ và màu sắc riêng, hợp lại thành bức tranh sống động, vui mắt.
Để chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán sắp tới có rất nhiều việc cần phải làm từ dọn dẹp nhà cửa, sắm đồ mới, chọn quà biếu tết, mua đồ cúng tết… và tất nhiên không quên chuẩn bị mâm ngũ quả. Mâm quả chừng năm loại trái cây để cúng ngày Tết thể hiện những ước nguyện của gia chủ trong năm mới đến.
Cứ vào khoảng 28 tháng Chạp âm lịch thì nhà nhà đều cho bày mâm ngũ quả ngày tết kèm với nhiều sản vật khác trên bàn thờ. Mâm ngũ quả thường bày trên một cái mâm bằng gỗ tiện, sơn son, có chân, gọi là mâm bồng. Nếu không có mâm bòng, có thể bày trên một cái đĩa to, nhưng phải đặt trên chồng bánh chưng để tạo dáng cao, uy nghiêm, thành kính.
Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả ngày Tết theo truyền thống hồm 5 loại quả tượng trưng cho năm yếu tối ngũ hành là: Mộc, Hỏa, Thổ, Kim và Thủy được cho là cấu thành nên vũ trụ. Chúng còn thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, lòng thành kính đối với các bậc tổ tiên. Ngoài ra, ngũ quả còn được xem như biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài của những người nông dân. Những sản vật kết tinh từ mồ hôi, công sức của những người dân lao động chắt chiu qua những vụ mùa. Để đến khi xuân sang nắng ấm, lựa dịp tốt lành mà thành kính dâng lên ông bà tổ tiên.
Năm là số quả trong mâm tượng chưng cho sự sống, theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Ngoài ra số 5 là số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi, nảy nở.
Hiện nay do thể hiện tính thẩm mỹ cùng thể hiện lòng hiếu thảo đến ông bà, tổ tiên mà người ta không quá cứng nhắc trong chuyện phải là 5 loại quả nữa nhưng ở miền Bắc người ta vẫn chọn số quả lẻ khi chưng mâm ngũ quả ngày Tết trong khi đó miền Trung và miền Nam thoải mái hơn khi không quan trọng chuyện chọn số quả lẻ hay chẵn mà chủ yếu chọn ý nghĩa của loại quả khi chưng mâm ngũ quả ngày Tết.
Mâm ngũ quả tuy không quá quan trọng chuyện số quả lẻ hay chẵn nhưng vẫn giữ nguyên các quy ước dân gian như: mâm ngũ quả chỉ bày quả, không đặt thêm hoa hoặc thực phẩm gì, số lượng trên mâm ngũ quả chỉ tính loại, không tính quả (chuối chỉ cần một nải mà không quan tâm số lượng quả).
Mâm ngũ quả thường gồm 5 loại trái cây
Tùy theo đặc điểm tự nhiên, phong tục tập quán và quan niệm của mỗi vùng mà có cách chọn các loại quả đặc trưng mang ý nghĩa riêng. Nếu căn cứ theo triết lý phương Đông thì mâm ngũ quả phải có 5 loại quả với nhiều màu sắc riêng và cũng mang những ý nghĩa nhất định.
Lê (hay mật phụ): vị ngọt thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.
Lựu: nhiều hạt tượng trưng cho con đàn cháu đống.
Đào: thể hiện sự thăng tiến.
Mai: hạnh phúc, không cô đơn.
Quả phật thủ: giống như bàn tay đức Phật, luôn chở che cho các số phận con người.
Táo: có nghĩa là phú quý.
Hồng, quýt: tượng trưng cho sự thành đạt.
Thanh long (rồng mây hội tụ) thể hiện sự phát tài phát lộc.
Bưởi, dưa hấu: căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.
Nải chuối xanh như bàn tay ngửa: hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che.
Quả trứng gà (hay Lê-ki-ma) như hình đào tiên: lộc trời.
Sung: gắn với biểu tượng sung mãn về sức khỏe và tiền bạc.
Đu đủ mang đến sự thịnh vượng đủ đầy.
Xoài có âm na ná như “xài”, để cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.
Gọi là ngũ quả nhưng thật ra, việc lựa chọn và bày biện những loại quả gì trên mâm tùy thuộc vào từng địa phương với những đặc thù về khí hậu, sản vật và quan niệm văn hóa riêng. Từ đó, người ta chọn ra những loại quả mang ý nghĩa tâm linh, tinh thần để “thiết kế” nên mâm ngũ quả. Ta cùng điểm qua mâm ngũ quả ngày Tết ở 3 miền đất nước.
Mâm ngũ quả miền Nam
Mâm ngũ quả của người miền Nam thường có các loại trái: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung(theo câu: “Cầu sung vừa đủ xài”), thêm chân đế là 3 trái thơm (dứa), thể hiện sự vững vàng. Đặc biệt, mâm ngũ quả của người miền Nam không thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh, tượng trưng cho lòng trung nghĩa và trinh tiết của người phương Nam.
Khác với người miền Bắc, người dân Nam Bộ có phần cầu kỳ hơn trong khâu chọn lựa những loại quả sẽ xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên. Do cách phát âm gần giống với từ “chúi” (thể hiện sự nguy khó) nên chuối là thứ quả không bao giờ xuất hiện. Cũng bởi câu nói: “Cam làm quýt chịu” nên người Nam không bày những trái cam óng ả vui mắt như người Bắc.
Mâm ngũ quả miền Bắc
Ở miền Bắc, trên mâm ngũ quả thường có 5 loại quả: chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Cách trình bày truyền thống thường gặp là nải chuối được đặt ở dưới cùng, ở giữa để đỡ lấy toàn bộ các cây trái khác. Mâm ngũ quả đẹp là mâm ngũ quả có đủ màu sắc rực rỡ. Chính giữa nải chuối xanh thẫm là quả bưởi căng mọng hoặc quả phật thủ chin vàng nổi bật. Những quả chin đỏ đặt xung quanh. Những chỗ khuyết đặt xen kẽ quýt vàng, táo màu xanh hoặc những trái ớt đỏ mọng, hoàn thiện những nét trang trí cuối cùng.
Mâm ngũ quả miền Trung
Nơi khúc ruột miền Trung nghèo khó, đất đai vốn cằn cỗi, ít hoa trái, lại thêm thời gian Tết thường rơi vào mùa đông khắc nghiệt, và cả những hậu quả thiên tai để lại từ trước đó chưa dứt nên cây trái đặc sản địa phương rất hiếm. Người dân quê không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, mà chủ yếu có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên. Mặt khác, người miền Trung do chịu sự giao thoa văn hóa 2 miền Bắc – Nam nên mâm ngũ quả vẫn bày biện đủ: chuối, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài… Rất phong phú.
Ngày nay, hoa trái ngày càng nhiều và phong phú. Vì vậy mâm ngũ quả theo đó mà có thể trở thành thập quả, tuy vậy, cái tên gọi: “ngũ quả” đã đi sâu vào tiềm thức, tâm linh người Việt bao đời. Mâm ngũ quả làm cho quang cảnh ngày Tết và không gian thờ cúng gia tiên thêm phần tươi vui, ấm áp và rực rỡ.
Tuy mỗi miền mỗi khác nhưng mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết vẫn là nơi hội tụ của hồn quả, hương cây của nét văn hóa dân tộc và ý nguyện cầu hòa, an, đủ mà người dân Việt Nam gửi gắm.
Mâm Ngũ Quả 3 Miền Ngày Tết
Mâm ngũ quả là thứ không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên vào dịp Tết Nguyên Đán của mỗi gia đình người Việt.
Tuy nhiên, ở 3 miền thì mâm ngũ quả có sự sắp xếp khác nhau và mỗi loại quả đều mang ý nghĩa riêng biệt nhất định theo mỗi vùng.
Nguồn gốc và ý nghĩa
Thuyết Phật giáo cho rằng, mâm ngũ quả bắt đầu xuất hiện trong lễ Vu Lan (lễ báo ân cha mẹ), Mục Kiều Liên cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ có nhắc đến việc chuẩn bị mâm ngũ quả dưới hình thức trái cây 5 màu để cúng chư Tăng.
Cũng nhiều người giải thích rằng, Ngũ (là năm), là biểu tượng chung của sự sống. Ngũ quả chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời dùng thờ cúng. Thêm vào đó cư, dân vùng nông nghiệp, ngũ cốc được coi trọng nhiều hơn Ngũ quả. Trong sách Chiêm thư, người ta thường nhìn Ngũ Quả để dự đoán cái được và mất của các mùa vụ lương thực trong năm. Lâu dần, điều này lại biến thành tập tục, “ngũ quả” có thể tượng trưng cho sự cầu thị được mùa của người nông dân. Chọn 5 thứ quả theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Chọn số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi.
Mâm ngũ quả ngày Tết (Ảnh: Internet)
Còn Quả biểu tượng cho sự sung túc qua cấu tạo của nó: bên trong chứa hạt tượng trưng cho sao, quả bao lấy là Vũ trụ, ý nghĩa là sự sinh sôi trường tồn tái sinh bất tận của sự sống. Mỗi loại quả có ý nghĩa riêng qua hình dáng, cấu tạo, hương vị, màu sắc và cách đọc tên.
Màu sắc của mâm thường hay tuân theo ngũ hành. Các loại quả dùng thường mang các sắc màu theo quan niệm là có tính may mắn: Đỏ (may mắn phú quý), Vàng (sung túc),…
Tuy nhiên, ngày nay mâm ngũ quả được sắp xếp và thay đổi nhiều tùy thuộc vào sản vật mỗi vùng. Cũng chính vì thế mà mâm ngủ quả 3 miền có sự khác nhau nhất định.
Mâm ngũ quả 3 miền
Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường gồm: chuối, bưởi, đào, hồng quýt hay chuối, ớt, bưởi, quất, lê. Có thể thay thế bằng cam, táo, lê, lê-ki-ma… Tuy nhiên nải chuối xanh thì không thể thiếu. Cũng theo đó, chuối xanh – ứng với mùa Xuân (hành mộc). Nải chuối như bàn tay ngửa, hứng lấy những gì tinh túy nhất của mùa Xuân để đọng thành quả ngọt; nó còn có ý nghĩa che chở, bảo bọc.
Trong mâm ngũ quả của người miền Bắc không thể thiếu nải chuối xanh (Ảnh: Internet)
Còn quả Phật thủ màu vàng – tượng trưng hành thổ nên được đặt ở giữa, trong lòng nải chuối. Phật thủ là loại quả có mười cánh múi chụm lên như 10 ngón tay nên dân gian gọi là tay Phật. Phật thủ được trưng lên bàn thờ với niềm cầu mong được bàn tay Phật trời ban phúc lộc. Nếu không tìm được Phật thủ, có thể thay bằng quả bưởi chín vàng, cũng mang ý nghĩa tương tự.
Phật thủ được trưng lên bàn thờ với niềm cầu mong được bàn tay Phật trời ban phúc lộc (Ảnh: Internet)
Tiếp theo, ba loại quả khác có các màu đỏ (ứng với mùa Hạ – hành hỏa) như ớt sừng, cam-quýt chín, trứng gà, hồng…; màu trắng (ứng với mùa Thu – hành kim) như roi, đào; màu đen (ứng với mùa Đông – hành thủy) như mận, hồng xiêm…
Một mâm ngũ quả đơn giản của miền Bắc
Nói chung, người miền Bắc không có phong tục khắt khe về mâm ngũ quả và hầu như tất cả các loại quả đều có thể bày được, miễn là nhiều màu sắc.
Mâm ngũ quả người miền Nam gồm mãng cầu Xiêm, dừa (hay dưa), đu đủ, xoài, sung, với ngụ ý “cầu sung (túc) vừa đủ xài” . Đôi khi thêm trái dứa (người Nam gọi là “thơm”) và thường là phải có một cặp dưa hấu để riêng bên cạnh. Theo nhiều người chia sẻ, khác với người Bắc là gia đình người miền Nam thường kiêng kỵ thờ quả có tên mang ý nghĩa xấu nên mâm trái cây của họ không có chuối (vì âm chuối đọc như “chui nhủi”, ngụ ý thất bại), cam (“quýt làm cam chịu”), lê (“lê lết”), táo (người Nam gọi là “bom”), lựu (“lựu đạn”) và không có cả sầu riêng, dù người Nam bình thường rất thích ăn sầu riêng, và không chọn trái có vị đắng, cay.
Mâm ngũ quả miền Nam không bao giờ có chuối xanh
Do trái cây ngày càng nhiều, loại nào cũng ngon, bổ nên để thể hiện sự thành kính với tổ tiên, đồng thời cũng nhằm thể hiển tính thẩm mỹ độc đáo, mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn. Người ta cũng không câu kệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả. Nhiều hơn, nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả” và dù đựng trong đĩa cũng vẫn gọi theo xưa là “mâm.” Bởi đó đã trở thành một tập tục văn hóa có lịch sử bao đời.
Người miền Trung không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, mà chủ yếu có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên. Mặt khác, người miền Trung do chịu sự giao thoa văn hóa 2 miền Bắc – Nam nên mâm ngũ quả vẫn bày biện đủ: chuối, bưởi, hồng xiêm, cam, lê ki ma, thanh yên… Rất phong phú!
Tuy mỗi miền mỗi khác, nhưng tựu trung lại, mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết vẫn là nơi hội tụ của hồn quả, hương cây, của nếp văn hóa dân tộc và của ý nguyện cầu hòa, an, đủ của người dân Việt.
Lưu ý khi chọn quả
Chị em lưu ý, khi mua quả về không nên rửa ngay vì sẽ khiến cho quả sớm bị héo hoặc thối nếu nước bị đọng lại. Chị em chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được. Với những quả bưởi mà vỏ bị ố vàng hay mốc xanh, có thể hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều sẽ cho vỏ bưởi vàng mà không lo đọng nước, héo bưởi.
Khám Phá Mâm Ngũ Quả Ở 3 Miền Ngày Tết
Ngũ quả (5 loại quả) tượng trưng chính cho 5 ước muốn Phú, quý, thọ, khang, ninh của người Việt.
5 màu sắc của 5 loại quả mang ý nghĩa là cội nguồn của cải từ 5 phương dâng lên kính tổ tiên, đồng thời cũng là tượng trưng cho ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa và Thổ trong vũ trụ.
Việc lựa chọn và bày trí các loại quả trong mâm ngũ quả để thờ cúng tùy thuộc vào phong tục địa phương, các đặc sản vùng miền và cả quan niệm văn hóa khác nhau.
Mâm ngũ quả của miền Bắc
Mâm ngũ quả của người miền Bắc không thể thiếu nải chuối, quả bưởi (hoặc quả phật thủ) vàng óng
Đối với người miền Bắc, mâm ngũ quả được bày biện theo quan niệm vạn vật dung hòa với đất trời, 5 màu sắc sẽ tượng trưng cho ngũ hành gồm trắng, xanh, đen, đỏ, vàng.
Các loại quả thường được các gia đình miền Bắc sử dụng để bày mâm ngũ quả thường gồm chuối, hồng, bưởi, đào và quýt.
Hoặc cũng được biến tấu linh hoạt theo từng gia đình nhưng không thể thiếu nải chuối xanh và quả bưởi (hoặc phật thủ) vàng óng đẹp mắt làm tâm điểm.
Quả bưởi màu vàng chứa đựng mong muốn cả gia đình được an khang, thịnh vượng trong năm mới. Nải chuối tượng trưng cho sự đoàn tụ, sum vầy trong ngày Tết.
Ngày nay, các loại hoa quả rất đa dạng nên việc bày biện mâm ngũ quả cũng phong phú hơn rất nhiều. Ít người còn câu nệ phải theo 5 loại quả truyền thống mà có thể bày thêm nhiều loại quả khác cho phong phú, đẹp mắt.
Mâm ngũ quả của miền Trung
Mâm ngũ quả của người miền Trung
Mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Trung khác nhiều so với miền Bắc và miền Nam. Do đất đai cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, cuộc sống người dân cũng gặp nhiều khó khăn nên ngày Tết người dân thường có gì cúng nấy chứ không quá câu nệ.
Đến nay, việc lựa chọn và bày trí mâm ngũ quả của người miền Trung cũng khá đơn giản và không theo quy tắc cụ thể nào trong việc lựa chọn các loại quả dâng cúng tổ tiên.
Mâm ngũ quả của các gia đình thường khác nhau nhưng đều rất tươi ngon, bắt mắt. Các loại quả phổ biến là cam, quýt, mãng cầu, thanh long, dưa hấu, sung, chuối, dứa…
Mỗi gia đình có lựa chọn và các bày trí khác nhau nhưng tựu chung lại mâm ngũ quả vẫn có ý nghĩa cầu mong sự sum vầy, thuận lợi, an khang cho cả gia đình trong năm mới.
Mâm ngũ quả của miền Nam
Mâm ngũ quả của người miền NamĐối với quan niệm của người miền Nam thì các loại quả trên mâm ngũ quả sẽ được lựa chọn theo tên gọi để ghép lại với nhau thành một câu chuyện ý nghĩa.
Vì thế, mâm ngũ quả của các gia đình miền Nam thường sẽ khá giống nhau, chỉ khác biệt 1-2 loại quả.
5 loại quả được trưng nhiều nhất là sung, dừa, xoài,đu đủ và mãng cầu. Khi ghép lại với nhau sẽ thành “Cầu sung vừa đủ xài” thể hiện mong muốn năm mới sung túc, đủ đầy.
Một số gia đình đặt thêm trái thơm (dứa) lên bàn thờ để cầu mong đông con nhiều cháu hoặc bày thêm cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.
Người miền Nam kỵ một số loại quả ý nghĩa không tốt như quả chuối (chúi nhủi, làm ăn không phất lên được); quả lê (lê lết, dễ đổ bể, thất bại); cam quýt (quýt làm cam chịu).
Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính cách cởi mở, bình dị và hóm hỉnh của người dân.
Mâm ngũ quả 3 miền đều mang những nét văn hóa đặc trưng, sự khác biệt vùng miền nhưng đều là tấm lòng thành kính, thơm thảo của người dân hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc, đầy đủ, vạn sự như ý.
Tổng hợp Theo Tuổi trẻ Thủ đô
Hướng Dẫn Cách Bày Mâm Ngũ Quả Ngày Tết 3 Miền
Mỗi vùng miền sẽ có những quy định chung về mâm ngũ quả và mỗi nhà sẽ có mâm ngũ quả riêng tùy theo ý nghĩa, thói quen hay loại quả yêu thích.
Mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ mang ý nghĩa trang trí cho bàn thờ gia tiên hay mang không khí Xuân vào nhà mà quan trọng hơn hết đó là cách gia chủ thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên cũng như mang theo ước nguyện cho một năm mới may mắn, sung túc, đủ đầy.
Những loại quả trong mâm ngũ quả thường được thay đổi tùy vùng miền, quan điểm gia đình, hoặc loại quả yêu thích.
Nguyên tắc cần nhớ khi bày mâm ngũ quả
Thể hiện 5 yếu tố ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ
Tiêu biểu cho 5 màu sắc khác nhau (Có thể bày hơn 5 lọai quả trên mâm, nhưng cần khéo léo chọn quả tươi, ngon mang ý nghĩa tốt lành).
Bày mâm đẹp mắt, thành kính dâng tổ tiên.
Miền Bắc thường trưng bày mâm ngũ hành theo năm yếu tố cơ bản của triết học phương Đông: Kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Mỗi yếu tố có một màu sắc và người ta thường chọn các loại trái cây có màu sắc tương ứng.
Mâm ngũ quả miền Bắc thường không thể thiếu:
2. Miền Trung
Mâm ngũ quả miền Trung mang nặng ý nghĩa về lòng biết ơn chân thành đối với tổ tiên của họ mà vấn đề quan trọng nhất. Đó là lý do lý giải cho việc mâm ngũ quả ở miền Trung Việt Nam thường được đơm từ các loại trái cây địa phương, nhà nào có thức nào, đơm thức ấy.
Những loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Trung:
Trong khi đó mâm quả miền Trung thường kiêng cúng cam, quýt và các loại trái cây có vị đắng cay. Thay vào đó, người dân ở đây thường ưu tiên chọn các loại trái cây tròn đều, vị ngọt và lâu hỏng để bày trên mâm ngũ quả.
3. Miền Nam
Người miền Nam trưng mâm ngũ quả với mong muốn có một năm mới sung túc, cho nên câu cửa miệng thường là: “Cầu… vừa đủ xài” . Vì vậy, họ sử dụng các loại trái cây có tên bao hàm ý mong muốn, phiên ra ngôn ngữ trái cây là mãng cầu – dừa – đu đủ – xoài. Đồng thời “điền” thêm vào chỗ trống điều mình nguyện cầu. Ví dụ: sung (sung túc), thơm (năm mới tươi mới, thơm tho)… Do đó, những loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Nam thường gồm:
Bên cạnh mâm ngũ quả, người miền Nam cũng thường bày 2 quả dứa hoặc 2 quả dưa hấu hai bên bàn thờ để chúc may mắn.
Không chỉ kiêng cam như người miền Trung, người miền Nam còn kiêng luôn chuối vì sợ “trượt vỏ chuối” với những dự định trong năm.
Bạn đang xem bài viết Mâm Ngũ Quả Ngày Tết Cho 3 Miền trên website Iseeacademy.com. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!