Trước khi làm lễ mừng lúa mới, người Khơ mú ở các huyện Tương Dương, Kỳ Sơn có tục cúng rẫy. Người Khơ mú ở xã Bảo Thắng (Kỳ Sơn) cũng không phải ngoại lệ.
Trước khi mùa gặt bắt đầu, người ta chọn một ngày lành để cúng rẫy. Theo thầy mo Cụt Văn Hường trú bản Chằm Puông – Lượng Minh – Tương Dương thì lễ này khác mừng cơm mới bởi nó giành cho ma rẫy còn lễ mừng cơm mới là giành cho tổ tiên. Một điểm khác biệt nữa, lễ cúng rẫy được tổ chức ngay tại chòi canh rẫy, còn lễ mừng cơm mới làm ở nhà trong cộng đồng làng bản.
Trong lễ cúng rẫy, người Khơ mú ở Bảo Thắng dựng lên 2 giàn cúng ngay cạnh chòi rẫy, trên nương lúa. Trên mỗi chiếc giàn đều trang trí những bông lúa. Ngoài ra có khoảng hơn 10 chiếc vòng, một con ve tất cả đều bện bằng cật nứa. Mâm cúng đặt lên giàn ban đầu gồm váy, áo, vải vóc… dưới chân mỗi chiếc giàn buộc một đôi gà, hai vò rượu cần. Người chủ lễ thường là một thầy mo am hiểu phong tục, thấu đáo các bài cúng và được cho là người có thể liên hệ với ma quỷ, thần linh…
Lễ cúng rẫy cũng rất phổ biến ở cộng đồng Thái Nghệ An nhưng cách tổ chức và mâm cúng mỗi vùng cũng có sự khác biệt.
Một số hình ảnh lễ cúng rẫy của đồng bào Khơ mú (Kỳ Sơn):
Chòi canh trên nương là không gian diễn ra lễ cúng rẫy
Những thành viên thực hiện lễ cúng rẫy chuẩn bị 2 giàn cúng, 1 cao, 1 thấp với những bông lúa rẫy được treo xung quanh
Váy, quần áo cũng là lễ vạt phải có trong mâm cúng
Thầy mo đang thực hiện bài cúng gọi ma rẫy. Trên mâm cúng lúc này chưa có gà luộc. Mo cần phải hỏi ma rẫy xem đang vừa ý hay chưa mới cho giết mổ
Phụ nữ có nhiệm vụ chuẩn bị món “moọc”, đây là 1 trong những lễ vật không thể thiếu trong lễ cúng
Ngoài món moọc, rượu cần cũng là lễ vật không thể thiếu
Thức ăn được bày lên lá chuối
Và cuối cùng là không khí tiệc tùng của những người tham gia lễ cúng rẫy
Hữu Vi