Lễ khấn cúng 12 Bà Mụ, Lễ cúng đầy tháng cho bé con trai, con gái tròn 30 ngày tuổi là hình thức tín ngưỡng dân gian mang đậm dấu ấn của tín ngưỡng thờ mẫu, qua đó cho thấy tín ngưỡng dân gian tâm linh của người Việt nói chung luôn hướng chúng ta không chỉ biết có hiện tại, tương lai, mà còn nhận rõ truyền thống văn hóa mang tính bản sắc tốt đẹp của gia đình – xã hội. Đồng thời Lễ khấn cúng đầy tháng còn là sự biểu hiện của những ước muốn tốt đẹp của các thế hệ trước đối với các thế hệ kế thừa.
Theo phong tục của người Việt Nam, khi em bé ( Bé trai hoặc bé gái ) sinh ra được tròn một tháng thì cha mẹ của bé cần làm một cái lễ gọi là lễ cúng đầy tháng cho con hay còn gọi là lễ cúng 12 Bà Mụ nhằm tạ ơn 12 Bà Mụ và các Đức ông đã đem đứa trẻ đến nhà, giúp mẹ tròn con vuông và cũng là cái lễ để trình báo với mọi người, gia tộc, tổ tiên rằng một thành viên mới sẽ gia nhập vào cộng đồng dân cư đó, mong mọi người sẽ cưu mang, che chở cho đứa trẻ.
Và Để khẳng định sự tồn tại và vai trò của một thành viên mới, sinh linh mới trong gia đình cũng như gia tộc, các bố mẹ của bé sẽ tổ chức một lễ cúng cho đứa con mới sinh của mình khi bé đã tròn một tháng tuổi. Đây là nghi thức có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi người Lễ đầy tháng có ý nghĩa rất lớn về sự hiện diện của một đứa trẻ trong gia đình.
Ý nghĩa của Lễ cúng Đầy tháng cho Bé Trai & Bé Gái, khấn cúng 12 Bà Mụ là như nào?
Nhân gian tương truyền rằng đứa trẻ mới được sinh ra là do các vị Đại Tiên (Bà Chúa Đầu thai) hay còn gọi là 12 Bà Mụ nặn ra. Mỗi Mụ Bà sẽ có trách nhiệm nặn ra một bộ phận cho đứa trẻ như mắt, mũi, tay, chân, tóc… xấu hay đẹp cũng là do tay các Bà Mụ nặn ra. Cho nên lễ cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái mục đích là nhằm tạ ơn Bà Mụ và Đức Ông đã mang đứa trẻ tới nhà, giúp cho em bé sinh ra khỏe mạnh, mẹ tròn con vuông.
“Trên bà chúa Thiên Thai dưới 12 bà Mụ”. 12 bà Mụ được nhắc đến với tất cả sự tôn kính ở đây đó chính là các bà:
1. Mụ bà Trần Tứ Nương, người coi sóc việc sinh nở (chú sanh) 2. Mụ bà Vạn Tứ Nương, người coi việc thai nghén (chuyển sanh) 3. Mụ bà Lâm Cửu Nương, người coi việc thụ thai (thủ thai) 4. Mụ bà Lưu Thất Nương, người nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé. 5. Mụ bà Lâm Nhất Nương, người coi việc chăm sóc bào thai (an thai) 6. Mụ bà Lý Đại Nương, người coi việc chuyển dạ (chuyển sanh) 7. Mụ bà Hứa Đại Nương, người coi việc khai hoa nở nhụy (hộ sản) 8. Mụ bà Cao Tứ Nương, người coi việc ở cữ (dưỡng sanh) 9. Mụ bà Tăng Ngũ Nương, người coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống) 10. Mụ bà Mã Ngũ Nương, người coi việc ẵm bồng con trẻ (tống tử) 11. Mụ bà Trúc Ngũ Nương, người coi việc giữ trẻ (bảo tử) 12. Mụ bà Nguyễn Tam Nương, người coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ.
Ngoài ra, còn có 3 Đức ông: Thánh sư, Tổ sư và Tiên sư với chức năng truyền dạy nghề nghiệp cho bé trong tương lai (không phải 13 đức thầy).
Ở Việt Nam nghi lễ cúng đầy tháng cho trẻ đã được truyền nhiều đời nay, cũng là một trong những nét đẹp của nền văn hóa truyền thống người Việt nhằm cầu mong ơn trên đất trời mang lại cho con trẻ mới sinh ra có những điều may mắn, giàu sang và thành công trong cuộc sống sau này.
Đồng thời, Lễ cúng đầy tháng cho con đây cũng là ngày kết thúc tháng ở cữ của người mẹ. Sau khi làm lễ đầy tháng, mẹ và bé có thể thoải mái ra ngoài mà không cần phải kiêng cữ gì nữa.
Cách tính mốc thời gian để làm lễ cúng đầy tháng cho Bé Trai, Bé Gái
Theo cách tính truyền thống, ngày đầy tháng của trẻ sơ sinh được căn cứ vào lịch âm và tùy thuộc vào giới tính của đứa bé. Theo đó,
– nếu là bé gái sẽ lùi lại 2 ngày và nếu là bé trai sẽ lùi lại 1 ngày như cách ông bà xưa vẫn nói “gái sụt hai, trai sụt một”. Chẳng hạn, nếu bé gái nhà mình sinh vào ngày 20/3 âm thì ngày cúng đầy tháng sẽ là ngày 18/4 âm.
– Nếu là bé trai sinh vào ngày 20/3 âm lịch thì ngày cúng đầy tháng sẽ là ngày 19/4 âm lịch nhé. Thông thường, lễ này được thực hiện vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối.
Cách chuẩn bị mâm lễ vật khấn cúng 12 Bà Mụ, Cúng đầy tháng cho Bé Trai & Bé Gái đúng cách
Lễ cúng 12 Bà Mụ mang tính chất thành kính, văn hoá và nghệ thuật, thường bàn lễ cúng Mụ được bày (trình bày) một cách hài hoà, cân đối. Lễ cúng đầy tháng cho trẻ thường được cúng vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối tùy gia đình.
Theo tín ngưỡng dân gian, từ khi bé ở trong bụng mẹ cho đến khi bé được sinh ra thì được 12 bà Mụ và 1 bà Mụ Chúa chăm sóc. Do vậy:
– Lễ vật cúng 12 bà Mụ đầy đủ gồm: + 12 chén chè nhỏ (tùy theo vùng miền: người Nam hay cúng chè đậu nước dừa, người Bắc cúng chè hoa cau, người Huế cúng chè đậu xanh đánh); + 12 đĩa xôi nhỏ (tùy theo vùng miền: người Nam hay cúng xôi gấc, người Bắc cúng xôi vò, người Huế cúng xôi đậu xanh cà); + 12 chén cháo nhỏ; + Các loại bánh dành cho trẻ con xếp thành 12 đĩa; + 2kg thịt quay + bánh hỏi chia làm 12 đĩa + 12 ly rượu nhỏ. Hoặc không có thể thay bằng 12 trứng vịt + 12 ly nước nhỏ;
– Lễ vật cúng kính Đức ông và 3 đức thầy (gồm thánh sư, tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp chứ không phải 13 đức thầy như nhiều người lầm tưởng): + 1 con gà luộc tréo cánh; + 1 tô cháo lớn, + 1 tô chè lớn; + 3 đĩa xôi lớn, + 1 miếng thịt quay, một đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ), trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).
Ngoài các lễ vật này thì cần thêm một bình hoa, trà, rượu, hương, đèn, nước, gạo, muối, muỗng và không thể thiếu một đôi đũa hoa (đũa được vót ngược đầu và có bông hoa trên đầu đũa) vì theo quan niệm dân gian, bà chúa chỉ thích dùng đũa này.
Mâm Lễ vật cúng Mụ phải được làm cẩn thận chu đáo, với các lễ vật chính bao gồm:
1- 12 đôi hài xanh giống hệt nhau và một đôi hài cũng màu xanh nhưng to hơn 2- 12 nén vàng xanh giống nhau và một nén vàng xanh to hơn. 3- 12 bộ váy áo đẹp màu xanh giống hệt nhau và một bộ váy áo xanh cắt giống 12 bộ kia nhưng to hơn. 4- 12 miếng trầu cánh phượng giống hệt nhau và một miếng trầu têm cánh phượng to hơn. 5- bộ đồ chơi : Bát,đũa, thìa, chén cốc, con giống, xe cộ, nón, mũ… giống hệt nhau và một bộ giống như vậy nhưng to hơn (những đồ lễ này có thể bằng nhựa, bằng sành sứ). 6- 12 con cua, 12 con ốc, 12 con tôm to nhỏ bằng nhau để sống (có thể đồ chín) là lễ vật dâng cúng 12 bà Mụ.Và mỗi loại một con to hơn hoặc nhiều con (ít nhất ba con) cũng để sống là lễ vật dâng cúng bà Mụ Chúa. (Các con này để vào bát to bày cúng, sau khi cúng xong thì đem cua, ốc thả ra ao, hồ; tôm có thể thụ lộc). 7- Phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả chia đều thành 12 phần giống nhau và một phần có đủ phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả nhưng lớn hơn (hoặc nhiều hơn). 8- Lễ mặn: Xôi, gà, cơm, canh, các món lễ mặn, rượu. . . 9- Bát hương, lọ hoa tươi nhiều màu, tiền vàng, cốc nước thanh tịnh (bày ở mâm trên cùng lễ mặn). Lưu ý: cách Bày mâm lễ và sắp cúng đầy tháng cho bé trai, Bé gái đúng cách
Đồ lễ cúng đầy tháng cho trẻ sẽ được xếp trên hai bàn: một bàn nhỏ xếp phía trên để bày lễ vật cúng kính Đức ông. Bàn lớn còn lại bày lễ vật cúng kính 12 bà Mụ. 2 bài trên và bàn dưới cách nhau 10 phân.
Mâm cúng được sắp xếp theo nguyên tắc “Đông bình Tây quả” tức là ở phía đông đặt bình bông còn phía tây đặt lễ vật. Lưu ý, các mâm này phải được bài trí thật cân đối và đầy đủ các lễ vật đã nêu ở bên trên nhé! Sau khi sắp hết lễ vật lên bàn, một người lớn trong họ hoặc đại diện là Cha hoặc Mẹ đứa bé sẽ thực hiện nghi lễ thắp hương và khấn cúng theo bài văn khấn cúng dưới đây
Bài văn khấn cúng Đầy tháng cho Bé Trai & Bé Gái được sử dụng nhiều nhất
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát
– Con lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa – Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa – Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa – Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm …… Vợ chồng con là …………………………………………………………………………………………. sinh được con (trai, gái) đặt tên là ……………………………………………………………………….. Chúng con ngụ tại ………………………………………………………………………………………..
Nay nhân ngày đầy tháng chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ chư vị Tôn thần kính cẩn tâu trình: nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên ………………………….. sinh ngày ………………… được mẹ tròn, con vuông.
Cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật , phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
(Khi đã khấn xong thì bố hoặc mẹ chắp tay bé lại vái trước án 3 vái sau 3 tuần hương thì tạ lễ. và thực hiện các nghi thức tiếp theo hoàn tất, thì gia đình mang vàng mã, váy áo đi hoá, vẩy rượu lúc đang hoá. Các đồ chơi thì giữ lại cho cháu bé lấy khước.
Nghi thức Khai hoa tiếp theo của Lễ khấn cúng 12 Bà Mụ, Cúng đầy tháng cho Bé Trai & Bé Gái
Sau khi thực hiện hoàn tất nghi thức thắp hương khấn cúng xong, Gia đình Đặt trẻ ở trên bàn giữa, người lớn, Cha hoặc Mẹ sẽ thắp hương và bắt đầu mở lời xin phép khai hoa. Sau đó, người chủ lễ sẽ bồng đứa trẻ trên tay, đồng thời cầm một nhánh hoa điệp (có thể hoa khác) quơ qua quơ lại miệng bé và đọc những lời cầu chúc, lời dạy mang ý nghĩa tốt đẹp:
“Mở miệng ra cho có bông, có hoa, Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ, Mở miệng ra cho có bạc, có tiền, Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…”
Cuối cùng cả gia đình và bạn bè cùng thụ lộc chúc cho cháu bé mọi điều tốt lành và tặng quà hoặc tiền lì xì của khách mời, của dòng họ bà con cho cháu bé và gia đình nhân ngày cháu tròn một tháng tuổi.
Mong rằng với thông tin liên quan tới nghi thức lễ khấn cúng đầy tháng cho con đúng cách trên đây sẽ giúp ích thật nhiều cho các Ông Bố, Bà Mẹ. Bé con sinh ra ngoài việc đảm bảo thật tốt về mặt thể chất và tinh thần thì bố mẹ cần phải biết các nghi thức cúng quẩy nhằm mang tới những điều nguyện ước tốt lành cho con trong hiện tại cũng như tương lai.