Cúng đầy tháng hay cúng Mụ là một trong những nghi lễ không thể thiếu đối với mỗi đứa trẻ. Với ý nghĩa nhằm tạ ơn 12 bà Mụ đã có công nặn ra đứa bé và phù trợ cho mẹ và con cùng khỏe mạnh, bình an sau khi sinh đẻ. Đồng thời thông qua lễ cúng đầy tháng hay cúng Mụ cũng là cái lễ ra mắt đứa bé với gia đình họ hàng, mong nhận được sự bảo bọc, giúp đỡ từ mọi người và như một sự cầu chúc những điều tốt lành nhất sẽ đến với đứa bé. Vì ý nghĩa tốt đẹp đó mà tục cúng đầy tháng hay cúng Mụ vẫn luôn được duy trì như một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt.
Cách tính ngày cúng đầy tháng cho bé
Theo truyền thống của người Việt thì sẽ dựa trên lịch âm để chọn ngày cúng đầy tháng cho bé. Tuy nhiên những năm trở lại đây nhịp sống hiện đại phát triển, văn hóa truyền thống cũng được cân bằng với hoàn cảnh thực tế của các gia đình, vì vậy nhiều người vẫn lựa chọn cúng đầy tháng của bé theo lịch dương. Vd: Bé sinh ngày 10 tháng 3 dương lịch sẽ làm lễ cúng đầy tháng vào ngày 10 tháng 4 dương lịch. Còn nếu bạn muốn dựa trên lịch âm để cúng cho bé thì sẽ căn cứ theo nguyên tắc: Nam trồi 2 Nữ sụt 1. Vd: – Bé trai sinh ngày 12/2 âm lịch thì trồi lên 2 ngày, làm đầy tháng vào ngày 14/3 âm lịch. – Nếu là bé gái cũng sinh ngày 12/2 âm lịch thì sụt (lùi) lại 1 ngày, làm đầy tháng vào ngày 11/3 âm lịch.
Theo một số quan niệm dân gian thì mục đích của việc tính ngày cúng đầy tháng “nam trồi 2 nữ sụt 1” này cũng mang những ý nghĩa tốt đẹp như lời cầu chúc cho tương lai của bé. Sở dĩ bé trai trồi 2 (muộn hơn 2 ngày) là vì ông bà ta quan niệm con trai phải luôn là người đi trước, đi tắt đón đầu, xông xáo, mạnh dạn tiến về phía trước thì mới dễ thành công. Còn bé gái sụt 1 (sớm hơn một ngày) là vì ông bà cho rằng con gái phải biết nhường nhịn thì gia đình mới êm ấm, phải biết khiêm tốn thì mới có được hạnh phúc. Đây là lời răn dạy được đúc kết hàng trăm năm của ông bà ta, và vẫn giữ được nét đẹp trong văn hóa của người Việt cho đến tận bây giờ.
Thời gian làm lễ cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái
Thông thường lễ cúng đầy tháng cho bé sẽ được tổ chức vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối là hai khung giờ tốt để cầu an cho bé. Tuy nhiên hiện nay gia đình sẽ chủ động sắp xếp giờ cúng sao cho thuận tiện nhất với công việc, điều kiện hoàn cảnh của mình.
Nội dung bài cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái
Trong lễ cúng đầy tháng có 2 thành phần quan trọng chính là lễ vật trong mâm cúng và bài cúng văn khấn đầy tháng.
Mâm cúng đầy tháng phải đầy đủ các vật phẩm và phân chia riêng biệt theo đặc điểm của bé trai và bé gái. Bài cúng phải trang trọng, mang đầy đủ ý nghĩa nhằm tưởng nhớ những vị Phật thần, các vị chúa, gia tiên để ghi nhớ công ơn của các vị đã phù hộ cho bé được xuất hiện với gia đình trên cuộc đời này, phù hộ cho mẹ tròn con vuông sau lần sinh đẻ. Ghi nhớ công ơn của 12 Mụ bà sẽ luân phiên lo việc thai sản trong 12 năm cho bé và mỗi bà sẽ kiếm một việc trong sinh nở giáo dưỡng.
Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát!
Chúng con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay, là ngày… tháng… năm… (dương lịch) tức ngày… tháng… năm… (âm lịch) là ngày lành tháng tốt
Vợ chồng chúng con gồm có: Chồng là …. sinh ngày… tháng…. năm…. (dương lịch) tức ngày… tháng… năm… (âm lịch) Vợ là… sinh ngày…. tháng…. năm…. (dương lịch) tức ngày… tháng… năm… (âm lịch) sinh được con (trai, gái) đặt tên là…
Chúng con đang ngụ tại … (địa chỉ nhà)
Hôm nay, nhân ngày đầy tháng cho bé chúng con thành tâm sắm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ các chư vị Tôn thần kính cẩn chúng con tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên là… sinh ngày… tháng… năm… (dương lịch), tức ngày… tháng… năm… (âm lịch) được mẹ tròn, con vuông.
Chúng con thành tâm cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật , các ngài phù hộ độ trì, các ngài vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!
Cách vái cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái
Đầu tiên bố bé hoặc ông bé thắp nến và khấn vái cúng bà Mụ theo nội dung bài văn khấn ở trên. Sau khi đọc xong văn khấn thì nguyện cầu những điều may mắn, chúc phúc cho bé được khỏe mạnh, bình an, mau ăn chóng lớn.
Tiếp theo đó mẹ bế con ra thắp nhang và khấn vái cầu phúc cho con của mình.Ngay sau nghi thức cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái sẽ là nghi thức khai hoa còn gọi là “bắt miếng”. Cháu bé được đặt ngay trên bàn giữa, chủ lễ thắp hương xin phép bắt miếng. Xong bồng đứa trẻ một tay, tay kia cầm một bông hoa điệp (có thể hoa khác) vừa quơ qua, quơ lại trên miệng cháu bé vừa dạy những lời tốt đẹp như sau:
Mở miệng ra cho có bông, có hoa,
Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ,
Mở miệng ra cho có bạc, có tiền,
Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…
Sau khi đọc tên được đặt ta dùng 2 đồng tiền xu có lỗ vuông ở giữa (hay còn gọi tiền âm dương) gieo lên đĩa nếu có 1 đồng âm, 1 đồng dương (hay còn gọi là 1 đồng mặt úp 1 đồng mặt ngửa) thì tên mới đặt được ông bà, tổ tiên đồng ý.Nếu gieo được 2 đồng âm hoặc 2 đồng dương thì được coi là không đồng ý, gieo 3 lần đều được kết quả như vậy thì phải đặt tên khác cho bé.